Dziś albo nigdy. Wielka wojna i polskie dążenia niepodległościowe.

W 100. rocznicę wybuchu  I wojny światowej na pl. Szczepańskim zostanie otwarta wystawa plenerowa „Dziś albo nigdy. Wielka wojna i polskie dążenia niepodległościowe”, przedstawiająca obraz wydarzeń, które zapoczątkowały w Europie i świecie głębokie przemiany mające wiele konsekwencji, w tym działania przynoszące Polsce niepodległość. Uroczysty wernisaż wystawy odbędzie się 5 sierpnia (wtorek) o godz. 12.00.

Wystawa nawiązuje do wydarzeń sprzed  1914. Jej zasadnicza część rozpoczyna się od narastania konfliktu i jest opowieścią o kilku aspektach Wielkiej Wojny. Część pierwsza – wojenne sprawy – dotyczy głównie osób powołanych do służby wojskowej oraz konsekwencji, jakie niosła im wojna. Pejzaże wojenne – druga część wystawy – jest opowieścią o wojnie z perspektywy społeczeństwa polskiego, zaangażowanego w organizację pomocy dla cierpiących nędzę i głód żołnierzy. Część trzecia – w drodze do niepodległej – poświęcona jest dążeniom niepodległościowym, od okresu, w którym powstawały organizacje paramilitarne, włączone następnie w szeregi Legionów Polskich, przez piękną kartę legionową w walkach o wolność, zaangażowanie się rodaków na emigracji w działania na rzecz pomocy Polakom i powstania państwa, aż po stworzenie podwalin pod demokratyczne organy władzy w niepodległym państwie. Tematem czwartej części wystawy są zmiany mentalności polskiego społeczeństwa – jego ewolucja od postawy lojalistycznej do patriotycznej.

Ostatnia część wystawy będzie prezentowana w kameralnej przestrzeni głównej siedziby Archiwum Narodowego w Krakowie przy ul. Siennej 16 – to opowieści wojenne, historie pisane życiem zwykłego człowieka: młodych żołnierzy, których korespondencja z bliskimi zachowała się do naszych czasów, panny z dobrego domu wspierającej żmudną pracą działania legionistów, czy też opowieść z drugiej strony frontu o asie niemieckiego lotnictwa „Czerwonym Baronie”. W siedzibie Archiwum  wyeksponowane zostaną również oryginalne odznaczenia wojskowe i medale okolicznościowe z l. 1914 – 1920 pochodzące ze zbiorów prywatnych.

Dokumenty wykorzystane do przygotowania prezentacji pochodzą z archiwów państwowych oraz z Muzeum Polskiego w Chicago.

Wystawy będzie można oglądać do 18 sierpnia 2014.

Barbara Bednarska